Yemek yeme adabı diye söze başlıyorum fakat yanlış anlaşılmasın, çatal sol elle tutulur, kaşık sadece çorba yerken kullanılır, peçete dize yatırılır da gerekirse çıkarılır gibi basmakalıp şeylerden bahsetmeyeceğim. Yemek yeme şekliyle ilgili çok katı kurallara gerek yok, insan nasıl rahat ediyorsa öyle yemeli. Fakat her konuda olduğu gibi yemek yeme konusunda da bir adab-ı muaşeret olmalı. Toplum içinde yemek yerken de uyulması gereken kurallar var.
1- Başkasının önünde yemek yenmez. Bu mevzuyu fazla eğip bükmeye gerek yok. Başkasının önünde yemek yemek ayıp bir şeydir. Dünyanın düzeni değişiyor, yemek yeme şekilleri yaygınlaşıyor, lokantaların masaları sokaklara taştı, “fast food” kültürü elde yemekle gezmeyi gerektiriyor gibisinden mazeretlerin geçerliliği yok. Başkasının önünde yemek yemek insan fıtratına aykırıdır. Ya birlikte yiyeceksiniz o yemeği ya da yemeyeceksiniz. Bu kadar. Başkasının karşısında yemek yememek sadece Ramazan’da oruç tutamayanlara has bir davranış şekli olmamalı. Olan var olmayan var, bulan var bulmayan var düşüncesi her zaman akıllarda olmalı ve yemek yemek gizlice yapılmalı.
2- Yemekten önce ve sonra eller yıkanır. Bunun toplumsal manası, hastalıkların yayılmasına engel olmaktır. El yıkamak bence bireysel olduğu kadar toplumsal açıdan da önemli bir davranıştır çünkü hastalıkların yayılmasına engel olmak için atılması gereken en önemli adımlardan biridir.
3- Yemek israf edilmez. Toplumsal hayatla ne alakası var bunun diye sormayın lütfen zira bu dünya da üzerinde yaşayan tüm canlılar da içinde bulunan tüm kaynaklar da Allah’ın mülküdür. İnsan ahlakına uygun olan bu mülkü kardeşçe paylaşmak ne karıncanın hakkını ne kuşun hakkını ne de diğer insanların hakkını israf etmemektir. Yemek yerken, dünya üzerinde doğru düzgün yemek yeme imkânı olmayan milyarlarca insanın varlığı düşünülmeli, bunların vicdani sorumluluğu hissedilmeli. El uzatma imkânımız olmasa bile en azından çöpe yemek göndermeyerek saygı gösterilmelidir. Tabağına yiyebileceği kadar yemek alan, lokantada yiyebileceği kadar sipariş eden insan bu saygıyı göstermiş olur.
4- Yemek çiğnerken konuşulmaz. Yemek aynı zamanda bir sosyalleşme aracı olarak düşünülse bile ağızda lokma varken konuşulmaz. Karşıdaki insana saygısızlıktır ağızda lokma varken konuşmak, belki etrafa yemek parçaları saçmak.
5- Yemek yerken karşıdaki tiksindirilmez. Elle yemenin bile bir yolu, yordamı vardır. Yemek yerken, sofrada bulunan diğer insanlar dikkate alınmalı, acele acele yiyerek, homur homur (ağzım dolu) şapır şupur (ağzım açık) sesleri ile karşıdaki rahatsız edilmemeli.
6- Yemekte karşıdakinin hakkı düşünülür. Ekmek yerken içini çıkarıp karşıdakine kabuğunu bırakmak, ortak yenilen yemekte, mesela salatada, daha çok yiyip azını diğerlerine bırakmak hoş değildir. Ortak kullanılan su-sürahi, çaydanlık gibi şeyler yanında olan sofraya hizmet eder. Sofraya hizmet eden misafir ağırlamış gibi mutlu olmalı.
7- Yemekte Israr edilmez. Sofrada misafir varsa yemesi için baskı kurulmamalı, utanıp aç kalkmaması için bir miktar ısrar edilmeli fakat ısrar dozu abartılmamalı.
