Bir memlekette yoksulluk varsa bunun birincil sorumlusu devlettir. Devlet mekanizması, çeşitli enstrümanlar kullanarak ekonomik manada toplumsal adaleti sağlayabilecek bir mekanizma, bir kurumdur. İstese yapar demek istiyorum. Devlet, çeşitli politikalar uygulayarak zengin ile fakir arasındaki gelir ve servet farklarını azaltabilir. Bu fark tamamen ortadan kalkmaz. Zaten çalışanın kazanması çalışmayanın kazanamaması, kafası çalışanın başarması çalışmayanın başaramaması, gelir uçurumunun azaltılması kadar önemlidir adalet için. Çalışan ve akıllı olan kazanmalı fakat altta kalanların canı çıkmamalı. Adalet budur.
Sadakalar, zekâtlar, yardım kuruluşlarının faaliyetleri gibi finansal faaliyetlerin gelir dağılımı üzerine hiçbir etkisi yoktur. Altını çizmek için tekrar ediyorum: Hiçbir etkisi yoktur. Sadakalar sadece verenin içini rahatlatmaya yarar, toplumsal adalet manasında bir karşılığı olamaz. Gelir dağılımını adil hale getirecek olan şey devletin uygulayacağı politikalardır. Bu politikaların en önemlileri vergi adaleti ve fırsat eşitliğinin sağlanmasıdır.
Vergi adaleti, zenginden daha çok fakirden daha az vergi alarak sağlanabilir. Zengin bireyler hem gelirlerinden hem de servetlerinden vergi vererek içinde yaşadıkları topluma bu yolla destek olmalıdırlar. Katma değer vergisi gibi herkesin eşit olarak ödediği vergilerin devlet gelirlerinin ön sıralarında olması vergi adaletinin olmadığı anlamına gelir. Bir paket süte zengin de aynı KDV’yi öder fakir de. Dolayısı ile bu vergi türünün adalete katkısı yoktur. ÖTV dediğimiz vergi türünün de adına bakıp aldanmamak lazım. Benzinden, tütünden alınan vergiyi de herkes eşit ödüyor. Kurumlar vergisi dediğimiz vergi türünün de doğru politikalar uygulanmayınca adalete katkısı olmaz. KOBİ dediğimiz, memleketin bel kemiğini oluşturan şirketlerin vergi yükü daha zengin ve daha büyük firmalarla karşılaştırıldığında daha fazladır. KOBİ’ler, üretmek için teşvik edilmeleri gerekirken vergi yükünün önemli bir kısmını sırtladıkları zaman gelişmeleri eksik olur. Bu da adaletin tecellisi için menfi bir durumdur.
Büyük zenginler büyüklüklerine oranla en az vergiyi veren gruptur. KDV, ÖTV gibi zengin fakir ayırımı olmayan vergiler devlet gelirlerinin çoğunu oluşturur. Kurumlar vergilerini de üretimin bel kemiği olup da büyük zengin sayamayacağımız KOBİ’ler verir çoğunlukla. Büyük zenginler, sermaye birikimlerini korumak için vergiye harcayacakları miktarlardan daha azını vergi vermemek için erkleri etkilemekte kullanarak başarılı olurlar. Siyaseti, medyayı, bürokrasiyi etkileri altına alarak vergi yüklerini azaltırlar. Yasamayı, yürütmeyi ve yargıyı etkileyebilmek için sürekli para harcarlar ve başarılı oldukları kadar sermayelerini korur ve büyütürler.
Fırsat eşitliğini sağlamak, devletin en temel politikalarından birisi olmalıyken yine bahsettiğim bu büyük sermayedarlar yüzünden gerçekleşemez. Zengin olanlar zenginliklerini sürdürürken fakirlerin içerisinde bulundukları kabuktan çıkmaları ya da bağlı oldukları zinciri kırmaları gün geçtikçe imkânsız hale gelir. Fakirlerin, eğitimsizlerin ve suçluların çocukları en büyük fakirlik, eğitimsizlik ve suçluluk adaylarıdır. Nice büyük zekâ, fırsat bulamadığı için harcanarak yok olur. Büyük zenginler, varlıklarını korumak için fırsat eşitliğinin gerçekleşmesinin de önünde dururlar. Devlet, adaleti sağlamak için kullanabileceği miktarlardan çok daha fazlasını büyük zenginlerin mal varlıklarını korumak için kullanır. Burada uzlaşmaz bir çelişki ortaya çıkıyor. Sermaye bazı kişilerin elinde oldukça o kişiler sermayelerini korumak için vergi sistemini etkileyecekler. Devlet, sermaye sahiplerinin tesiri altında olduğu için onları hakkıyla vergilendiremeyecek ve fırsat eşitliği için politika geliştiremeyecek. Fırsat eşitliği oluşmadığı için halkın büyük çoğunluğu fakirlikle ve eğitimsizlikle boğuşacak. Eğitimsizlik yüzünden içinde oldukları, benim yukarıda açıkladığım durumu hiç bir zaman fark edemeyecekler.
