Küçük Yetki Büyük Faşist

İnsanların, basit yetkileri edinmeleriyle birlikte faşizan eğilimler göstermelerini örneklendirmek için yapılan deneyleri psikoloji kitaplarında okuyabilirsiniz. Bu çıkarımda bulunabilmek için üşenmemiş, geniş katılımlı deneyler düzenlemişler eski zamanlarda. Bugün sadece haber merkezlerine yağmur gibi yağan videolara bakmak yeterli. Ne çok yetki, ne çok sayıda Hitler doğurmuş. İnanmakta zorluk çekiyor insan. 

Bir otobüs şoförüne verilen yetkilere bakalım. Trafiğe çıkmak, binenlerin biletlerini kontrol etmek. Şimdilerde bir de maske kontrolü var. Otobüslerin trafikte nasıl olduklarını az çok biliyorsunuz. Trafikte, hiçbir kurala riayet etmemek konusunda yeminli bir grup varsa minibüs şoförleridir. Hemen arkalarından belediye araçları gelir. Otobüse indirgemek istemiyorum zira bilhassa son zamanlarda Malatya Belediyesi amblemi taşıyan kamyonundan otobüsüne, temizlik aracından zabıtasına kadar ne kadar araç varsa trafikte mülk sahibiymiş gibi geziyorlar. Sıradan bir vatandaş olarak belediye amblemini gördüğüm zaman (Maski dahil) kenara çekiliyorum. Bir yetkinin genişlemesi durumu söz konusu burada. Araç kullanma yetkisini almış, belediye sınırları dâhilindeki her metre asfaltı kendi yetki alanı dâhilinde kabul ediyor. Geçenlerde sosyal medyaya düşen bir videodaysa otobüs şoförü (şükür ki Malatya değil) otobüse binen yaşlı bir amcaya maske uyarısında bulunuyor. Kendi maskesi ise çenesinin üzerinde. Adaletsizliği gören amca sesini çıkarmadan edemiyor, “sen de düzgün tak maskeni” diyor. Ukalaca cevaplar alınca da tokadı indiriyor şoförün suratına; müttefik ordularının Almanları dize getirmeleri gibi. O amcayı dolaştırıp tüm küçük Hitlercikleri tokatlatmak lazım aslında. Eline aldığı minik bir yetkiyi edep sınırlarının dışında kullanmaya başlayan herkesi tokatlamalı. 

Bir hastanede, bankonun arkasında duran bir hemşire ya da memur bankonun önündeki kızı azarlıyor. Hastanelerde azarlanmaya alışkın bir milletiz. Sağlık konusunda ne kadar ileri gitsek, en modern imkânlara kavuşsak da karşısındakine bağırıp çağıran, en azından emir kipiyle senli benli konuşan edepsiz sağlık çalışanları her zaman olacak. Geçenlerde devlet hastanesinde ben de şahit oldum benzeri bir duruma. Kan vermek için sıraya giren hastalara yüksek sesle fırça çeken memur canı burnunda bir hasta tarafından iyice bir haşlandı. Sosyal medyaya iki-üç hafta önce düşen bir görüntüde de kızın üzerine yürüyen hemşire sopa yedi. Haberlerde ve sosyal medyada lince uğrayan kız son zamanlarda yükselen sağlık çalışanı itibarının kurbanı olarak gözaltına alınmıştı. Hâlbuki azarlanan, üzerine yürünen kız sadece kendini savunuyordu videoda. Bir yetki faşistine karşı kendini korumuştu o kadar. Bankonun arkasında durmanın insana yaşattığı hissiyat ne menem bir şeydir ki azarlamayı, bağırmayı ve hatta karşıdakinin üzerine yürümeyi normal olarak algılattırıyor. 

Örnekleri çoğaltmak mümkün. Bir logonun gölgesine sığınarak ya da bir bankonun arkasında olmanın rahatlığına dayanarak kendi Avrupa’sının Hitlerine dönüşüyor benzer durumdaki çoğu insan. Pazar günü ailemle Orduzu Pınarbaşı‘nda göletin etrafında yürürken logolu bir yelek giyen küçük Hitlercik tarafından maskemi takmam için uyarıldım. Hâlbuki açık havada ve kalabalık olmayan bir yerde maske takmak takmamaktan çok daha zararlı. Maske faşizminde öyle bir noktaya vardık ki salgının yayılmaması için bir araç olan maske bir amaç haline geldi. Açık havada ve uygun mesafede maske takmanın zararlı olacağını söyleyen doktorlar, bilim insanları, maske lobisinin korkusundan seslerini fazla çıkaramıyorlar. Maske takılması hususunda ortaya çıkan genel irade, mantığı rafa kaldırmış durumda. 

Yetkinin ateşten gömlek olduğu söylenir her zaman. Büyük yetkiler için söylemişler bunu, hakka riayet etmenin ve kendini kaptırmamanın zorluğunu ifade etmek için. Küçük yetkiler için böyle “ateşten gömlek” gibi iddialı bir tabir kullanmak istemiyorum. Küçük yetkiler ateşten gömlek olmamasına rağmen eline geçirilenler tarafından kişisel tatmin için kullanılıyor. Minik Hitlercikler aramızda o yetkilerini kullanmak için fırsat kollayarak dolaşıyor.

23 Mart 2021 Net Haber yazım

Author: mehmet
Mehmet Zeki Dinçarslan

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir