İskitler, milattan önce sekizinci yüzyıl ile milattan sonra ikinci yüzyıl arasında, bin yıl kadar uzun bir dönem tarih sahnesinde yer almış olan bir millet. İskitlerin milli kimlikleri hakkında çeşitli varsayımlar var. İlhami Durmuş, bu kitabında, İskitlerin büyük ihtimalle Türk olduklarını söyleyerek bu kavim ile ilgili çeşitli bilgileri bir araya getirmiş ve hipotezini kuvvetlendirmiş. İskitlerin Rus ya da İranlı olduklarına dair iddialar da atılmış çeşitli araştırmacılar tarafından. Bana kalırsa, daha fazla araştırma, daha fazla yayın yapmak gerekiyor dünyaya İskitlerin Türk olduklarını ispatlayabilmek için. Elimdeki bu kitap İskitleri çeşitli yönleriyle ele alarak Türk toplulukları ile yakınlıklarını göstererek neredeyse İskitlerin Türk olduklarını ispatlıyor fakat yetmez, bu türlü araştırmalar daha da artmalı ve yaygınlaşmalı.
İskitlerin, bir diğer adı da Sakalar, yaşadıkları alan Çin Seddinden Tuna Nehri’ne kadar uzanıyor. Bu kavimle ilgili elimizdeki bilgilerin kaynağı yazılı kaynaklar ve arkeolojik kalıntılar. Yazılı kaynakların en detaylısını Heredotos yazmış. Kalıntılar ise İskitlerin mezarları olan kurganlardan çıkarılmış çoğunlukla. Pazırık kurganı bunların en meşhuru.
Pers kaynaklarından Şehname, İran-Turan mücadelesini anlatıyor. Durmuş’a göre kitapta geçen Afrasyap, meşhur Alp Er Tonga’dır ve bir İskit kahramanıdır. İskitlerin dönem dönem farklı coğrafyalarda hakimiyet kurdukları da olmuş. İran ve Doğu Anadolu bunlardan bazıları.
İskitlerin dinleri eski Türk dinleri ile benzerlik gösteriyor. Atalar kültü önemli bir yer tutuyor. İran’la yapılan bir savaşta İran kralı ile İskit kralı arasındaki mektuplaşmalar ilgi çekici. Savaşa bir an önce başlamak için İskit ülkesine dalan Pers kralı Darius, karşısına çıkması için İskit kralına mektup yollar. Aldığı cevap, İskitler göçebe oldukları için koruyacak bir şeylerinin olmadığı yönündedir. Atalarının mezarlarını korumak dışında onları savaşa itecek bir şey yoktur.
İskitlerle ilgili birkaç ilgi çekici bilgilerden birisi Urartuları yıkmış olmaları. Tomris adındaki kadın bir liderlerinin yaşamış oluşu da enteresan. Atlı bir kavim, aynı zamanda iyi okçu. Dilleri ile ilgili çalışmalar Türk diline benzer olduğu sonucuna ulaşmış. Yazılarının da Göktürk yazılarının öncülü olduğunu söylüyor yazar. İlhami Durmuş’a göre İskitler, Hun, Göktürk ve diğer Türk kavimlerinin öncülü durumunda bir millet. Belki de amcazadelik vardır sadece, kim bilir?
Prof. Dr. İlhami Durmuş’un 250 sayfaya yaklaşan bu güzel çalışması çok özensiz bir şekilde yayına hazırlanmış ve onlarca yazım, imla hatasıyla Akçağ yayınları tarafından basılmış.
