Dinçarslan

Bugün yolda yürürken bir çift kuş havalandı önümden. Yaşadığım hayattan bir anlığına sıyrılıp yerimde kalakaldım. Ben ne yapıyorum, nereye gidiyorum, neyim? İnsan gündelik hayatının telaşelerinin içinde varlığının anlamını düşünmeyi unutuyor. Bazı insanlar hayatlarını bu anlamı aramaya adarken çoğunluk belki hayatında bir defa bile düşünmüyor. Arzular, istekler, hevesler. Bizi yaşadığımız dünyanın gerçeklerinden, gerçekliğinden ya da gerçek dışılığından uzak tutuyor.

Bir çift kuş belki kader çizgimin kırılma noktalarından biriydi. Allah tarafından beni ikaz etmek için gönderilmişti. Belki yürüdüğüm o yolda her gün bir çift kuş havalanıyordu da ben görmüyordum. Bugün o kuşları görmem, varlıklarını düşünmem, varlıklarının amacını düşünmem, benim varlığımla ilintilendirmem, kendimi kaptırdığım hayatın akışından bu vesileyle sıyrılmam benim için hayata farklı bir bakış açısıyla devam etmek için bir fırsat olabilir. Belki de birkaç gün içinde bunu unutup yine ezberlediğim yaşam biçimine geri dönerim. Hep böyle olmuyor mu zaten?

Hayatlarımızı ezberlenmiş bir programla sürdürüyoruz. Bize dikte ettirilmiş bazı doğrularımız ve amaçlarımız var. Düşünce biçimimize kadar bilgisayarlardaki paket programlar gibi en baştan belirlenmiş ve dışına çıkılması imkânsız olan bir sistemi uyguluyoruz. İçinde bulunduğumuz kültürün düşünce yapısını sorgulamadan kabullendiğimiz gibi hayatımızı biçimlendirirken de bu sistemin öngördüklerinin dışına çıkmıyoruz. Eğitim alırken amacımız kâinatı tanıyıp burada bulunma sebebimizi araştırmak değil de bu eğitimi maddi bir kazanca dönüştürmek. Bu sistemin öngördüğü davranış biçimi okul okuyarak ya da okumayarak paraya dönüşebilecek bilgilere sahip olmak, en verimli bir şekilde bilgiyi paraya dönüştürebilmek, elde edilen parayla refah seviyesini optimum noktaya çıkarmak. İnsan ilişkilerimizi menfaat eksenli kurmak. Başkalarıyla ilgimizi bize getirisini hesaplayarak göstermek.

Hayat ne garip değil mi? Nereden geldiğimizi bilmiyoruz ve nereye gideceğimiz hakkında en ufak bir bilgimiz dahi yok. Vahyedilmiş bilgiye inandığımız sürece kafamızda bir fikir oluşuyor ama bu fikir imanımızın gereği, kesinleşmiş bir bilgi değil. Bu imana sahip olmak bile düşünmenin sonucu. Düşünmeden iman edemiyoruz. Düşünmeden varlığın ne kadar tuhaf bir durum olduğunu, bu tuhaflığın bir sebebinin olduğunu, muhakkak ki bir yaratıcının bizi ve bu dünyayı yarattığını ve yine muhakkak ki bizden bir muradının olduğunu anlayamıyor, böyle bir sonuca ulaşamıyoruz. Düşüncelerimiz sadece maddi refah, tensel zevkler, dünyevi makamlara yoğunlaştığı için hayal gücümüz donuklaşıyor, varlığımızın en önemli meselesi olan; yaratıcının bizden muradı nedir konusunu düşünmemiz gereken yerlerde düğmesine basılmış makineler gibi kapanıyoruz.

Yirmi dört saatlik bir küçük günümüz yüzlerce hikmeti barındırıyor içinde. Düşüncelerimizi donukluktan kurtarabilirsek göreceğiz, güneşin ne muazzam yaratıldığını, her gün hiç şaşmadan üzerimize doğup mevsimine göre ışınlarının açısını değiştirerek bize sıcağı ya da soğuğu yaşattığını; vücudumuzun ne güzel yaratıldığını ve herhangi bir insan işi üretimin asla ulaşamayacağı mükemmellikte olduğunu, dünyanın ve içinde bulunan her şeyin belki de dilleri olsa konuşup bizlere varlığımızın amacını hatırlatacağını. Önümüzden belki de her gün binlerce kuşun uçarak bakışlarımızı ve düşüncemizi ezberlenmiş basmakalıp düşünce şekillerinden kurtarmaya çalıştığını biraz dikkatli bakarsak fark edebileceğiz. İşte o zaman insan olduğumuz hatırlayacak, kainatın bize her gün fısıldadıklarını net bir şekilde işitebileceğiz.

Yorum Bırakabilirsiniz

yorumunuz

Kul hakkı kavramı yetiştiğimiz kültürün en temel kavramlarından biridir. Çocukluğumuzdan beri önce anne babalarımızdan sonra çevremizden ve içinde yaşadığımız toplumdan ve en nihayetinde dini eğitimimizi aldığımız kişi ve kitaplardan kul hakkı yemenin ne kadar büyük bir günah olduğunu; kul hakkı yememenin bir erdem değil de her dürüst insanın karakterinin öğelerinden birisi olduğunu öğrendik. Hak, toplumun huzurunun oluşması ve sürmesi için en önemli kavramlardan biridir. Herkesin haklarını ve beraber yaşadığı insanların haklarını bilmesi ve buna göre yaşaması için ailede, okulda, camide ve diğer sosyal birimlerde böyle bir eğitimin verilmesi çok önemli. Eskiden kimsenin evinin kapısını kilitlemediğini, çarşıda kimsenin dükkânının kapısını kilitlemediğini efsane gibi dinleriz. Belki abartılıyordur, belki gerçekten efsanedir ama düşünürler insanlık ve ideal toplum için bir hedef belirleyecek olsalar bence herkesin havada uçtuğu, ışınlandığı, teknolojinin en üst noktasına vardığı bir dünyadan ziyade kimsenin kapısını kilitlemediği bir dünyadan bahsetmeleri gerekir zira olgunluğun en üst noktası budur. Herkesin kul hakkı yemekten korktuğu, helal ile haramın en ince noktasına kadar hesaplandığı bir dünya gelişmişliğin en son noktasıdır.

Benim dikkat çekmek istediğim nokta kul hakkı kavramına dini açıdan bakanların hadiseyi gereksiz yere tehlikeli noktalara çekmeleri. Örnek vermek gerekirse Allah’ın her türlü günahı affedeceğini fakat kul hakkını affetmeyeceğini ve hatta (hâşâ) affedemeyeceğini söyleyenler var. Günahın küçüğü büyüğü olmaz ve tabi ki kul hakkı yemek de Allah’ın yasakladığı her davranış gibi büyük bir günah. Fakat bunu anlatırken Allah’ın adına konuşarak affetmez, affedemez demek insanın haddini aşması anlamına geliyor. Dünya ve içinde var olan her şey Allah’ın mülkü olduğuna göre o gasp edilen hak kulun hakkı değil Allah’ın hakkıdır. Günahları affetmek ya da affetmemek iradesi Allah’a ait olduğu için bizim insanlar olarak böylesi yorumların içine girmemiz hem gereksiz hem de yanlıştır. Allah’ın adına konuşulacaksa O’nun kitabında çizdiği sınırların dışına çıkmamak lazım. Kuran’da Allah, O’na şirk koşma dışında her günahın affedilebileceğini söylüyor (Nisa-48). Bunun haricinde bir yorum yapmak, Allah adına affedilebilir ve affedilemezler listesi çıkarmak insanın kendini ateşe atması anlamına geliyor ki daha tehlikelisi sözüne itibar edilen kimselerin bunu yüzlerce, binlerce insanla paylaşıp onları da aynı tehlikenin içine çekmeleri.

İnsanları kul hakkından korkutayım derken Allah adına konuşmak durduk yerde en büyük günahın etrafında dolaşmaktır. Hepinizin dikkatini çekmiştir kul hakkından bahsedilen dini konuşmaların zaman zaman haddini aştığı. Dünya, içindeki tüm canlı ve cansız varlıklarla beraber Allah’a aittir. Bir hırsızın çaldığı mal da Allah’a aittir, hırsızın kendisi de Allah’a aittir, malı çalınan da. Hırsızlık insani açıdan karaktersizlik, toplumsal açıdan erdemsizlik, dini açıdan ise günahtır. Bir günahın affedilip affedilmeyeceği o günahı işleyenin daha sonraki davranışlarına ve Allah’ın takdirine bağlıdır. Benim inandığım Allah sonsuz ve sınırsızdır. O’na sınırlar çizmek kimsenin haddi değildir

Yorum Bırakabilirsiniz

yorumunuz

İnsanlıktan ümidimi trafikte kestim. Kar yağmış, şehir buz tutmuş vaziyette. Yolda arabalar zar zor ilerliyorlar. Çevre yolu ana baba günü, normalde on dakikada gideceğiniz yolu bir saatte alabiliyorsunuz. Okullar dağılmış, arabalar kuyruk olmuş. Ben buzda kaymayayım diye yavaş yavaş giderken arkamdaki araba selektör yapıyor bana. Nereye gidip yol verebilirim bilmiyorum zira solumda araba var sağda ise kar yığılmış. Adamın benden isteği o kar yığınının üzerine geçip kendine yol vermem. Yol verirsem önümdeki arabanın arkasında olacak. Tek kazancı iki metrelik bir mesafe olacak ve ardından diğer sürücüyü rahatsız etmeye başlayacak.

Babamın bir sözü var, birisi ummadığı bir adilik yaptığında “kazıyınca altından bakır çıktı” diyor. Bunları kazımaya bile hacet yok. Bakır bile değil, teneke parçası. Sanayi kavşağından çıkanları çevre yoluna aktaran bir geçiş var, arabalar bu geçişe geri geri girip tali yola girmek için olmadık cambazlıklar yapıyorlar. Kar yağıyor, buz üstünde zar zor gidiyorlar ama gidiyorlar. Trafiğin daha az olduğu tali yola geçmek için bu çaba neden? Bu yolun ilerisinde trafiğin tıkanmamış olduğunu size kim söylüyor? Bu aceleniz ne, nereye yetişeceksiniz? Hepinizin mi acelesi var, benim niye yok? Bütün soruların cevabını kendi kendime verebiliyorum. Girilen her kuyrukta, insanların insanca davranırlarsa, başkalarının hukuklarına riayet ederlerse rahat edebilecekleri her yerde birkaç tane adi çıkıp düzeni bozuyor. Ne kendilerine faydası dokunuyor bu düzeni bozmaların ne başkalarına. Edepleriyle beklemeyi bilseler herkes rahat edecek. Ama yok, neden beklesinler ki?

Kar erimeye başlamış, gündüz vakti Milli Egemenlik caddesinden bir minibüs son hız geçiyor. Her taraf kar değilken bile şehir içinde o sürati yapması doğru değil. O hızla geçerken sanki dalgalı bir deniz kıyılara çarpıyormuş gibi kaldırımdan geçenlerin üzerine erimiş kar suyu yağıyor. Islananlar, kaçışanlar, sövenler gırla. Kendi kendime soruyorum nasıl bir ruh hali bu saygısızlığı bir cadde boyunca tüm yayalara yapabilir diye. Durumun psikolojik sebeplerini izah edebilecek donanıma sahip değilim fakat insani olarak bu sürücüyü tek kelime ile değerlendirebilirim: Adi. Adamın insanlıkla tüm ilişkisi görüntüsü. Bunun haricinde nefes alıp vererek doğaya karbondioksit salmasından ve bu vesileyle küresel ısınmaya sebep olmasından başlayarak varlığının anlam ifade ettiği bir nice halin hepsi menfi. Müspet manada insanlığa zerre kadar katkısı yok.

İmanın seviyelerinden bahsederken üç aşama kullanıyor İslam âlimleri. İlme’l yakin, ayne’l yakin, hakke’l yakin. Bir insanın vahşetinin derecelerini öğrenmek için gazete okumak yeterli. Tüm dünyada savaş ya da başka vesilelerle kendi türdeşlerini öldüren insanlar var. Bunu ilme’l yakin biliyoruz, görmüyoruz fakat var olduklarını biliyoruz. Ayne’l yakin ise görerek iman etmek demek (ayn eski dilde göz anlamına geliyor).  Çok şükür kimsenin kimseyi öldürdüğünü görmedim ama insanlıktan ümidimi keseceğim kadar çok adi insanla karşılaştım trafikte. Bir insanın vahşetinin ne ölçülere varabileceği hakke’l yakin nasıl müşahede edilir diye sorarsanız zulmü bizzat yaşamaktır derim. Memleketimden hiç kimsenin hakke’l yakin zulmü öğrenmesini istemem ama o minibüsün sırılsıklam ıslattığı bir cadde dolusu insana sorarsanız sizi hakke’l yakin’in ne anlama geldiği konusunda bir miktar bilgilendirebilirler.

Yorum Bırakabilirsiniz

yorumunuz

Istılah belli bir bilim dalına ya da kültüre ait terim anlamına geliyor. Birisinin çok fazla anlaşılmaz terim içeren bir konuşmasına rastladığımız zaman konuşmacı hakkında “ıstılah paralıyor” diye bir yorumda da bulunabiliriz. Bilimsel ortamlarda daha çok ıstılah kullanıldığına şahit olabiliriz. Bir bilim dalı ile ilgili verilen bir seminerde yahut tıp hekimlerinin bir hasta hakkında konuşmalarını dinlerken bizim için anlaşılmaz olan bazı kelimelerin kullanımını görür, ilgili konudaki bilgi yetersizliğimizi hissederiz ya da bir ilacın prospektüsünü okurken anlayamayacağımız bu tarifin kim için yapılmış olduğunu merak ederiz.

Geçenlerde bir arkadaşımla sohbet ederken “Türkçe konuş, ne dediğini anlamıyorum” tarzında bir yakınması ile karşılaştım. Farklı insanlardan da daha önce aynı şikâyeti işitmiştim. Kendi kendime acaba fazla mı yabancı kelime kullanıyorum diye sordum. Bilim insanı değilim ve konuşurken olsun, yazarken olsun düzgün bir Türkçe kullanmaya gayret ediyorum. Sorunun bende değil de iletişim halinde olduğum insanlarda olduğuna karar verdim. Kullandığım kelimelerin dilimizde var olduğuna eminim, problem insanların kelime dağarcıklarını yeterli miktarda geliştirmiyor olmaları. Kültürel birikimimizin televizyonda gördüklerimiz, internet sitelerinde okuduklarımızla sınırlı olduğu bir dünyada kendimizi karşıdakine ifade edebilmek için en basit kelimeleri kullanmamız gerekiyor.

Toplumumuzda üniversite eğitimine çok yoğun bir hüsnüteveccüh var. Üniversite mezunlarını kültürlü kabul ediyor, daha az okuyanları ise eğitim seviyelerine göre cahil görüyoruz. Gözden kaçırdığımız nokta üniversitelerde bir kültür eğitiminin verilmiyor oluşu. Bir ilkokul mezunun kendisini çok iyi yetiştirmesine, bir akademisyenin konusu haricinde hiçbir birikiminin olmayışına rastlayabiliriz. Önemli olan insanın belli bir alanda çok fazla bilgi sahibi olması değil sahip olduğu bilgiyi yorumlayabilecek kültürel birikime sahip olmasıdır.

Kitap okumuyoruz. Popüler kültürün bize dayattıklarını sorgusuz sualsiz kabul ediyoruz ve Peyami Safa’nın deyimiyle Hazine-i Efkar’ımızı yani fikir hazinemizi zenginleştirecek hiçbir adım atmıyoruz. Televizyon izleyerek kendimizi bilgilenmiş kabul ediyoruz. Televizyonlarda ise toplumsal yapımıza uymayan film ve diziler, bize hiçbir şey katmadığı gibi kaybettiren programlar ve düşüncelerimizi manipüle etmeye yarayan yayınlar var. Televizyon insanı özgürce düşünebilmekten alıkoyan bir alet olduğu gibi hipnotize olmuş gibi seyrettiğimiz için yeni şeyler öğretmeyi bırakın, bildiklerimizi bile zaman içinde bizlere unutturuyor. Aynı şeyi internet için de söyleyebiliriz. Girdiğimiz birkaç web sayfasından edindiğimiz basit birkaç bilgi bize hiçbir şey kazandırmadığı gibi bu kaynaktan edindiklerimizin güvenilirlikleri de tartışılır durumda. İnternet ansiklopedisi “wikipedia” artık akademik yayınlarda bile kaynak olarak gösteriliyor fakat içeriğinin doğruluğu kesin değil.

Bilgiye ulaşmak kolaylaştıkça elimizi uzatmamız zorlaşıyor. Teknoloji bize daha az zaman harcayarak daha fazla bilgiye erişme imkânı veriyor fakat biz arta kalan vaktimizi dalga geçerek harcadığımız için bu hızdan istifade edemiyoruz. Akademik yayınlarda bile güvensiz internet sitelerinin kullanılması kolaycılığımızı gösteriyor. Dilimizi kullanırken bile aynı kolaycılığı bekliyoruz. Herkes basit kelimeler kullansın; anlamak için çaba göstermeyelim diyoruz. Biz okuyarak, araştırarak, kendimizi geliştirerek kültür seviyemizi yükselteceğimize karşımızdakiler bizim seviyemize insinler istiyoruz. Haliyle de toplumun bilgi birikimi azalıyor ve ne yazık ki gittikçe cahilleşiyoruz.

Yorum Bırakabilirsiniz

yorumunuz

Geçen hafta bir haber dikkatimi çekti. Sabaha yakın bir saatte bir markete giren hırsızlar tam malları istif ederken ezan sesi duyuyorlar. Marketin kameraları bu esnada kayıt yapıyor. Hırsızın biri bir anlığına durup elini kaldırıyor ezan sesi ile ve dua ediyor: “Haydi Allah’ım bana yardım et”. İnsan nefsini tatmin edecek işlerle uğraşırken akıl ve mantıktan o kadar uzaklaşıyor ki bir hırsızlığa kâinatın yaratıcısını ortak etmeye dahi girişiyor. Hırsızlık yaparken Allah’tan yardım beklemek, kumar oynarken besmeleyle zar atmak, içki içerken Allah’tan şifa dilemek nefsin körleştirdiği insanlar için sıradan hadiseler. Bu dozda olmasa da bizler de günlük hayatlarımızda Rabbimizin hoşuna gitmeyecek türlü işi nerden geldiği belli olmayan bir cesaretle yapıyor ve başımızı kuma gömerek hesaptan kurtulacağımızı zannediyoruz.

Yılın son Cuma hutbesinde hoca efendi çıkmış minbere zamanın kıymetinden, eski yılın geçtiğinden, yeni yılda nasıl olmamız gerektiğinden bahsediyor. Konuşabilecek mevzunun fazla olmaması nedeniyle diyanetimiz belirli gün ve haftalara sarmış vaziyette. Orman haftasında ağaçlardan, trafik haftasında trafik kurallarından bahseden hutbeler dinlemişliğimiz çoktur; fakat mevzu miladi yılbaşı olunca bununla ilgili hutbe hazırlamak biraz zorlama gibi geliyor. Ormanlarla ilgili, kural ve kaidelerle ilgili ve hatta yerli malı ile ilgili dahi dinimizle bağdaştırılabilecek hutbeler hazırlanabilir. Neticede bizim dinimiz doğruluk dini olduğu için doğru yapılan her türlü insan davranışının onaylandığı birçok ayet ve hadis bulabilmek mümkün. Fakat ne kadar uğraşırsanız uğraşın miladi yılbaşını İslam’la bağdaştıramazsınız. Hırsızlık yaparken ezanı duyup “Haydi Allah’ım bana yardım et” demekle ne farkı var bunun? Bir yanlış hakkında bin tane doğru söz de söyleseniz yanlış yine yanlıştır. Allah zaman ve mekândan münezzehtir, Allah için zaman diye bir kavram söz konusu değildir. Allah zamanı insanlar için yaratmıştır, insanlar da kolaylık olsun diye bu zamanı saatlere, günlere, aylara, yıllara bölmüşlerdir. Bunun hiçbir enteresanlığı yoktur. Yeni başlayan miladi yıl yekpare zamanın bir parçasından başka bir şey değildir. Müslüman işini hafta başına, ay başına, yılbaşına göre düzenlemez. Müslüman aldığı her nefesin Rabbinin kendine verdiği bir ihsan olduğunu bilir ve vaktini şükür ile geçirir. Bir şeyleri yapmak için yeni zamanları kollamak Müslümanca bir davranış değildir. Namaza başlamak için Ramazan aynı beklemek dahi Müslümanca değildir.

Bir zaman diliminin bitmesine sevinmek makul bir davranış değil. Bu sene de ülkemizde terör vardı, yoksulluk vardı, hırsızlık vardı, cinayet vardı. Gencecik Mehmetlerimiz bu sene de hayatlarının baharında toprağa düştüler. Burnumuzun dibindeki Suriye’de her gün yüzlerce insan öldü. Arakan’da, Gazze’de, Doğu Türkistan’da katliamlar sürdü, dindaşlarımız öldü. Bizim dinimizden olmasalar dahi binlerce insan zulüm altında can verdi. Bu sene çok güzel geçmedi, gelecek sene de geçmeyecek. İnsanlar yine acı çekecek, zalimler yine zulmedecekler. Gözlerini bütün dünyaya kapatıp, ben keyfime bakarım demek, yeni yıl kutlamaları yapmak, bırakın Müslümanlığı insanca bir davranış bile değil. O yüzden bırakalım yeni yılın gelişini eski yılda kar eden zalimler kutlasın. Biz de ağlayamıyorsak bile en azından gülmeyelim, zalimlerin oyunlarına kanmayalım, onlardan biriymiş gibi görünmeyelim ki rıza-i İlahi’den uzaklaşmayalım, toprağın altında kefenli ya da kefensiz yatan şehidleri, masumları, mazlumları incitmeyelim.

Yorum Bırakabilirsiniz

yorumunuz